Ka jingdon baroh jong ki briew ha ka Distrik ka long kumba 1,22,436 ngut ki ba shong ba sah ha ki 206 tylli ki shnong hapoh ka Distrik. Ka jingdon jingkhein shaphang ki ba la nang ban thoh bad pule ka long kumba 53 na ka shispah (53%). Ki ba bun na ki nongshong shnong ha ka Distrik ki long ki ba duk wat lada ki don ruh ki ba kham bit kham biang da kaba kamai na ka jingdon ki mar spah khyndew kum u dewiong, u mawshun bad ki mar na ka rep ka riang. Ki jaidbynriew ‘Pnar’ ki long ki ba kham bun ban ia kiwei pat ki jaidbynriew ki ba shong ba sah ha ka Distrik. Kiwei pat ki jaidbynriew ki ba shong ba sah ha ki bynta jong ka Distrik ki long ki jaidbynriew Biate, ki Hmar, ki Garo, ki Khynriam bad ki War. Ka ktien Pnar ka long ka ktien ba kham kren bha da ki ba bun ki briew ha ka Distrik.
Ia ki Jaintia la tip ruh kum ki ‘Synteng’ lane ‘Pnar’. Ka hima jong ki ka la long ka ba la rim bha bad ka ba iar bha ha kylleng ka ri lum Jaintia. Ym shym la don pat ba tip thikna ia ka nongrim jong kane ka hima. Ka nongbah jong ka, ka Jaintiapur, kaba la don ha ka jingjot noh mynta, ka don ha Bangladesh, ha ki kjat lum ka ri lum Jaintia.
Ki jaidbynriew Jaintia ki long ki ba riewspah ha ka rukom im rukom khein u mynbarim. Ka rukom im jong ki ka pynpaw shai ia ka dustur, ka tem ka put, ka shad, ka jingnang ban oh dur, ka thain ka teh, jong ki jaidbynriew Jaintia. Ki long ki ba la pawnam bha ha ka thain kriah thain shang, ka oh dur na ki dieng ki siej. Ki long ruh ki ba la pawnam bha ha ka ba thain shylliah and thain ryndia, bad ha kaba shna ia ki tiar tem tiar put, ha kaba shna ksiar bad jingdeng, bad jingthain na ki ksai sohtrun. Ki shynrang Jaintia ki ju phong ia ka Jymphong ryngkat bad ka boh, bad ki kynthei pat ki phong da ka jainsem. Ha ki por tamasa ba kongsan, ki kynthei ki ju phong ruh ia ki pansngiat ksiar bad rupa ryngkat bad u sner ba la pyndait shadien ka pansngiat.
Ki Jaintia ki long kiba bud ia ia rukom ban ai jait ai kur sha ka kynthei, ka ba long kaba niar bad ba pher ha kaba ki khun ki shim ia ka jait jong ka kmie. Ha kane ka liang ki kynthei ki long ki ba kham donbok, namar ki ioh kumjuh ia ki hok, hynrei u kpa u dei hi u ba long khlieh ha iing ha sem. Hapdeng ki Jaintia, ka dei ka khun khatduh hi ka ba ioh pateng ia ki jingdon jingem ka iing bad kaba sumar bad ba peit ruh ia ka bha ka miat, ka pang ka shipa ha iing. Ka ktien Pnar ka long ka ktien ba ju kham pyndonkam bha. Hynrei ka ktien phareng ka long ka ktien thoh ba la buh ryntih da ka sorkar. Ka ktien Biate, Hindi, Nepali bad Assamese, ter ter, ki long kiwei pat ki ktien ba ia kren ha ka Distrik. Ka kam tih bad shalan dewiong ka long hi ka kamai ba ki briew ki kham trei. Hynrei pat ki briew ki ba shong ha ki jaka khappud bad ka ri Bangladesh ki kham kamai da ka ba rep kwai bad tympew. Nalor kane, ka Distrik ka long ka ba riewspah ruh ha ka jingdon ia kiwei pat ki jait mar poh khyndew kum u mawshun bad halor ka jingdon jong u, ki la don mynta palat ia ka 10 (shiphew) tylli ki karkhana dew bilat ba la seng ha ka Distrik.
Ki tamasa ba kongsan tam ba ki Jaintia ki ju pynlong ki long ka jinglehniam Behdeinkhlam bad ka Shad Laho. Ia ka Behdeinkhlam la ju pynlong ha ki por slap ha ki bnai Naitung bad Nailar. Ia kane ka jinglehniam la ju khein ruh ba ka long ka ba itynnad bad ba iphuh iphieng tam jong ki jaidbynriew Jaintia. Ka Shad Laho pat, ia ka ba la ju tip ruh kum ka Shad Shipiah, la ju pynlong kum ka jinglehsngewbha bad jingpynbyrngia sngewtynnad.
Ka ri lum Jaintia ka long ruh ka ba itynnad bha ban jngoh kai jaka ha ka jylla Meghalaya. Ka jingjyrngam ki lum ki wah, ki riat ki ram, bad ki kshaid ba rymphum ki khring shi katdei eh ia ki khmat. Ka shnong Nartiang ka long ka jaka ha ka ba ki ieng shibun tylli ki mawbynna ba la tei da u mynbarim, ha kaba ki don ruh ia kiba jrong tam ha ka pyrthei. Hangta yn shem ruh ia ka templ ka blei Durga, ha ka ba la ju pyndonkam ruh ha ka ba knia da u briew.